Στίς 8 Νοεμβρίου ἑορτάζει ἡ Ἐκκλησία μας τή σύναξη τῶν ἁγίων παμμεγίστων ταξιαρχῶν Μιχαήλ καί Γαβριήλ. Λέ­γεται σύναξη ἡ ἑορτή, διότι ἔ­χουμε καί τίς ἰδιαίτερες γιορτές τοῦ κα­θενός ἀρ­χαγγέλου, ἀλλά γιορτάζουμε μαζί τούς δύο καί ὅλες τίς οὐ­ράνιες δυνάμεις τῶν ἀγγέλων. Ἀλλά τί εἶναι οἱ ἄγγελοι καί ποιά σχέση ἔχουν μαζί μας;
Σύμφωνα μέ τή μαρτυρία τῆς ἁγίας Γραφῆς, ὁ Θεός, πρίν δημιουργήσει τόν φυσικό κόσμο καί πρίν πλάσει τόν ἄν­θρωπο, δημιούργησε τόν κόσμο τῶν πνευ­­μάτων, τούς ἀγγέλους (βλ. Ἰβ 38,7).
  Οἱ ἄγγελοι δέν ἔχουν κληρονομικότητα, ὅπως συμβαίνει μέ τό ἀνθρώπινο γένος, τό ὁποῖο προῆλθε ἀπό τό πρῶτο ζευγάρι, τούς πρωτοπλάστους. Αὐτοί πλά­σθηκαν ὅλοι μεμιᾶς, ἀθάνατοι, πνεύ­ματα τέλεια καί ἐλεύθερα. Ὁρισμένοι ἀπό αὐτούς ὅμως, κάνοντας κα­κή χρήση τῆς ἐλευ­θε- ρίας τους, ἐπα­να­στάτησαν ἐ­ναντίον τοῦ Θεοῦ κι ἔπεσαν· ἔ­τσι κατή­ντησαν δαίμονες καί δέν μποροῦν νά μετανοήσουν.
  Ἀναρίθμητες εἶναι οἱ στρατιές τῶν ἀγγέλων. Στήν ἁγία Γρα­­φή ἀναφέρονται ἐννέα τάγματα: ἄγγελοι, ἀρχάγγελοι, ἀρ­­χές, ἐξουσίες, θρόνοι, κυριότη­τες, δυνάμεις, χερουβίμ, σεραφίμ, καθώς καί τρία ὀνόματα ἀγ­γέλων: Μιχαήλ, Γαβριήλ καί Ἑω­σφόρος. «Μιχαήλ» σημαίνει «τίς ὡς ὁ Θεός;»· κηρύττει τόν ἕναν καί παντοδύναμο Θεό. «Γαβρι­ήλ» σημαίνει «εἰς τὸν Θεὸν ἡ δύναμίς μου»· κηρύττει τήν ἀ­φο­σίωση στόν Θεό. Ὁ «Ἑ­ω­σφόρος», πού σημαίνει «αὐτός πού φέρνει τήν αὐγή, τό φῶς», μετά ἀπό τήν πτώση του σκοτίστηκε ὅλος· ὀνομάζεται πλέον σατανᾶς, πού σημαίνει ἀντιρρησίας. Σκοτίσθηκαν ἐπίσης καί ὅ­λοι οἱ ἀποστάτες ἄγγελοι· εἶναι πλέον ἄγγελοι τοῦ σκότους, δαίμονες ἤ πονη­ρά πνεύματα. Με­τά τήν ἀ­νταρ­σία τους, ὅ­πως γράφει ὁ ἀπόστο­λος Ἰούδας (στ. 6), ὁ σατανᾶς καί οἱ ἄγγελοί του τηροῦ­νται στό πνευματικό σκότος, σάν σέ μιά ἄυλη φυλακή μέχρι τήν ἡμέρα τῆς Κρίσεως. Κι ἐπειδή φθονοῦν τόν Θεό, πο­λεμοῦν τό ἀγαπημένο πλάσμα του, τόν ἄνθρωπο. Δέν μποροῦν ὅμως νά τόν βλάψουν, χω­ρίς τή δική του ἐλεύθερη συναίνεση.
  Ὁ ἄγγελος Μιχαήλ ὀνομάζεται ἀρ­χάγ­γελος καί ἀρχιστράτηγος, διότι ἐπι­τε­λεῖ  τό ἔργο τοῦ προστάτη καί ἀρχη­­γοῦ τοῦ ἐ­κλεκτοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ, τοῦ Ἰ­σρα­ήλ.
Ὁ ἄγγελος Γαβριήλ ὀνομάζεται «ὁ παρεστηκὼς τῷ Κυρίῳ», ὁ ὑπασπιστής τοῦ Θεοῦ. «Ἀνθρωποπρεπῶς» ἐκφράζεται ἡ ἁγία Γραφή. Ὅπως ὁ βασιλιάς ἔχει ἕναν ὑπασπιστή, πού εἶναι τό δεξί του χέ­ρι, ἔτσι ὁ Θεός ἔχει τόν Γαβριήλ ὡς τόν ὑπασπιστή, τόν πρώτης τάξεως ἀγ­γελιοφόρο του. 
Θά ἀναφέρω τρεῖς ἀπό τίς πολλές μαρτυρίες τῆς ἁγίας Γραφῆς γιά τούς ἀγγέλους:
α) Ὁ θεόπνευστος ἀπόστολος Παῦ­λος διδάσκει ὅτι οἱ ἄγγελοι εἶναι «λει­τουρ­γικὰ πνεύματα εἰς διακονίαν ἀπο­­στελλό­μενα διὰ τοὺς μέλλοντας κληρο­νο­μεῖν σωτηρίαν» (Ἑβ 1,14). Πολύ παρή­γορο καί ἐνθαρρυντικό πού ὁ Θεός στέλ­νει τούς ἀγ­γέ­λους βοη­θούς, προ­στά­τες τῶν ἀνθρώπων πού ἐπιθυ­μοῦν καί βα­δίζουν τόν δρόμο τῆς σωτη­ρίας!
β) Ὁ Κύριός μας συνιστᾶ: «Ὁρᾶτε μὴ καταφρονήσητε ἑνὸς τῶν μικρῶν τού­των· λέγω γὰρ ὑμῖν ὅτι οἱ ἄγγελοι αὐτῶν ἐν οὐρανοῖς διὰ παντὸς βλέ­που­σι τὸ πρόσωπον τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐ­ρανοῖς» (Μθ 18,10). Προσέξτε, λέει ὁ Κύ­­ριος, μήν περιφρονήσετε, μή σκανδα­­λίσετε, μήν ἀτιμάσετε, μή βλάψετε, μήν προσβάλετε κανέναν ἀδύναμο, ἄσημο ἤ μικρό, διότι οἱ ἄγγελοι, οἱ φύλακες ἄγ­γελοι τῶν προσώπων αὐτῶν διαμαρτύ­ρονται ἐνώπιον τοῦ Κυρίου. Ἐδῶ στη­ρίζεται καί ἡ πίστη μας ὅτι ὁ κάθε πι­στός ἔχει τόν φύλακα ἄγγελό του. Ὅ­ρισε μά­λιστα ἡ Ἐκκλησία μας καί εἰδική προ­σευχή πρός τόν φύλακα ἄγγελο στήν Ἀκο­λουθία τοῦ Ἀποδείπνου: «Ἅγιε ἄγ­γε­λε, ὁ ἐφεστὼς τῆς ἀθλίας μου ψυ­χῆς...».
γ) Ἡ τελευταία μαρτυρία εἶναι ἀπό τό 15ο κεφάλαιο τοῦ κατά Λουκᾶν Εὐαγ­γελίου. Δι­δάσκοντας ὁ Κύριος τίς τρεῖς θαυμάσιες παραβολές -τοῦ χαμένου προ­βάτου, τῆς χαμένης δραχμῆς καί τοῦ ἀσώτου υἱοῦ- τονίζει ὅτι «χαρὰ ἔσται ἐν τῷ οὐ­ρανῷ» (Λκ 15,7) καί «χαρὰ γίνεται ἐνώ­πιον τῶν ἀγγέλων τοῦ Θεοῦ ἐπὶ ἑνὶ ἁ­­μαρτωλῷ μετανοοῦντι» (Λκ 15,10). Χαί­ρεται ὁ οὐ­ρανός καί χαίρονται οἱ ἄγ­γε­λοι, ὅταν με­τανοεῖ ἕνας ἁμαρτωλός. Σωστά εἶπαν ὅτι τά δάκρυα τοῦ ἁμαρ­τωλοῦ εἶναι τό κρασί πού πίνουν καί γλεντοῦν οἱ ἄγ­γε­λοι. Τόσο πολύ χαίρο­νται τή σωτηρία μιᾶς ψυχῆς!
  Δύο πράγματα θά ἤθελα, ἀδελφοί μου, νά κρατήσουμε σήμερα: α) Νά ἐ­πι­μεί­νουμε σέ κάποια θετικότερη καί ζω­ντα­νότερη ἐπικοινωνία μέ τόν ἀγγε­λικό κό­­σμο, πού σημαίνει νά συνδε­θοῦ­με περισσότερο μέ τόν οὐρανό. Ἐκεῖ πού εἶ­ναι ὁ τριαδικός Θεός μας, οἱ ἅγιοι, οἱ ἄγ­γελοί μας. Νά ἔχουμε στενότερη ἐπι­κοι­νωνία μέ τούς ἀγγέλους. Νά τούς ἐπι­κα­λού­μα­στε καί νά ζητοῦμε τήν προ­στασία τους. Ὄχι διότι ἔτσι, ὅπως λένε οἱ αἱρε­τικοί, περιφρονοῦμε τή δύναμη τοῦ Κυ­ρίου. Ὄχι! Ἀλλά ἡ δύναμη τοῦ Κυ­ρίου δέν εἶ­ναι ἀφηρημένη καί ἀό­ρι­στη. Γίνε­ται πολύ συγκεκριμένη στό πρόσωπο τοῦ ἀγγέλου μας. β) Νά καλλιεργοῦμε τή μετάνοια. Ὅλοι εἴ­μαστε ἁμαρτωλοί, ὅ­λοι! Αὐτή ἡ ἁμαρ­τία, ἡ ἁμαρτωλότητά μας, μετα­βάλ­λεται καί μεταποιεῖται, ὅ­ταν μετανοοῦμε. Ὁ Κύ­ριος, πού θέλει τή σωτηρία μας, ζη­τᾶ τή με­τά­νοιά μας. Αὐ­τή ἐξαλείφει κάθε σφάλμα καί παρά­πτω­μά μας. Κάνει τή ζωή μας καθαρή, λα­- μπρότατη, ὥστε νά τή χαίρονται καί οἱ ἄγγελοι, ὅπως τή χαί­ρεται καί ὁ πανά­γα­θος καί πολυεύ­σπλαγ­χνος Κύριός μας. Ἀμήν!

Στ. Ν. Σάκκος 
(ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία)

"Ἀπολύτρωσις", Νοέμβρ. 2025