Ἔξω ἀπό τήν κλειστή θύρα τοῦ παραδείσου ἀγρυπνοῦσαν σέ ὅλους τούς καιρούς οἱ λίγοι καί ἐκλεκτοί μέ ἀναμμένη τή φωτιά τῆς προσμονῆς. Προφῆτες καί δίκαιοι τῆς πρό Χριστοῦ ἐποχῆς, νήφουσες καρδιές σέ χρόνους ἀποστασίας περίμεναν Ἐκεῖνον πού θά ἄνοιγε τό δρόμο γιά νά μποροῦν οἱ γιοί τοῦ Ἀδάμ νά ἐπιστρέψουν στό φωτεινό σπίτι τοῦ Πατέρα. Κι ὅταν ἔφθασε τό πλήρωμα τοῦ χρόνου, ὁ φωτεινός ἀπεσταλμένος τοῦ Θεοῦ βρῆκε τούς ἀγραυλοῦντες, τούς ποιμένες τῶν λόφων τῆς Βηθλεέμ, γιά νά τούς ἀναγγείλει τήν κοσμοσωτήρια εδηση.
 Γεννημένη στήν ἴδια γῆ, στά χώματα τῆς Παλαιστίνης, ἡ Σωσάννα φυλάγει στήν καρδιά της τή φλόγα τῆς ἀναζήτησης καί ἀγρυπνεῖ ποθώντας τήν ἀλήθεια. Πατέρας της ὁ εἰδωλολάτρης ἱερέας Ἀρτέμιος καί μητέρα της ἡ ἰουδαία Μάρθα. Μέσα στή σύγκρουση ἀπόψεων καί δοξασιῶν τοῦ οἰκογενειακοῦ περιβάλλοντος, κάποιες εὐσεβεῖς γυναῖκες ἀφήνουν νά φθάσουν στήν ψυχή της οἱ ἀνταύγειες τῆς ἀληθινῆς πίστης. Σέ κεῖνες τίς μυστικές ὧρες τῆς κατήχησης, τό ἄστρο τῆς Βηθλεέμ ξαναρίχνει τό φῶς του καί ὁδηγεῖ τήν καλοπροαίρετη ψυχή τῆς Σωσάννας στήν προσκύνηση τοῦ Ἡλίου τῆς δικαιοσύνης. Ἡ νεαρή κόρη μέ θαυμαστή ἀποφασιστικότητα τολμᾶ. Πετᾶ τό ζόφο τῆς εἰδωλολατρίας, ὑπερβαίνει τήν προκατάληψη τοῦ ἰουδαϊσμοῦ καί ἀσπάζεται τή νέα πίστη. Ἀπό τόν ἐπίσκοπο Σιλουανό λαμβάνει τό ἅγιο Βάπτισμα κρυφά μιά νύχτα πού τή φωτίζει ἱλαρό, οὐράνιο φῶς.
 Μετά τό θάνατο τῶν γονιῶν της γίνεται σέ ὅλους φανερή ἡ ἔνταξή της στήν Ἐκκλησία καί ἡ διακονία της ἀνάμεσα στούς χριστιανούς. Αὐτό ἐξοργίζει τούς εἰδωλολάτρες καί τούς Ἑβραίους οἱ ὁποῖοι συνεργάζονται μέ σχέδιο νά τή σκοτώσουν. Τό μένος τους ὑπάρχει κίνδυνος νά ἀπειλήσει τήν πολύπαθη ἐκκλησία τῶν Ἰεροσολύμων καί ἡ ἀγωνία τοῦ ἐπισκόπου καί τῶν πιστῶν εἶναι μεγάλη. Τή λύση στό πρόβλημα δίνει ἡ αὐταπάρνηση τῆς Σωσάννας. Ἀποφασίζει νά ἐγκαταλείψει τήν πατρίδα της γιά νά διαφυλάξει τούς ἀδελφούς. Πουλᾶ καί μοιράζει τήν περιουσία της καί γίνεται πρόσφυγας. Τώρα πού βρῆκε τό μαργαρίτη τόν πολύτιμο, ὅλα τῆς γῆς τά πλούτη τῆς φαίνονται φτωχά· τώρα πού ἀνακάλυψε τήν αἰώνια πατρίδα, νιώθει περιορισμένη καί προσωρινή τήν πατρίδα αὐτῆς τῆς γῆς. Ἀκολουθεῖ τά ἴχνη τοῦ Κυρίου της πού ἔγινε πρόσφυγας ἀμέσως μετά τή γέννησή του. Στό δρόμο τῆς φυγῆς γιά τήν ἀγάπη τῶν ἀδελφῶν καί τήν ὑπακοή στόν ἐπίσκοπο τή σκεπάζει τό χέρι τοῦ Θεοῦ. Ἀσκητεύει ἕνα χρονικό διάστημα σέ χῶρο ἀναχωρητῶν κρύβοντας τή γυναικεία της φύση καί ἀργότερα τή βρίσκουμε στήν Ἐλευθερούπολη.
 Δέν τό μετάνιωσε πού ἔδωσε τή ζωή της στόν Ἰησοῦ καί αὐτό εἶναι ἡ ἀκτινοβολία της καί ἡ ὁμολογία της. Ἡ θεϊκή εἰρήνη, ἐκείνη πού ἔψαλλαν οἱ ἀγγελικές δυνάμεις τή νύχτα τῆς Γέννησης, βασιλεύει στήν καρδιά της. Ὅμως οἱ ἀρχές τοῦ σκότους κουβαλοῦν τήν ταραχή μέσα τους κι αὐτή σκορπίζουν γύρω τους. Ἡ ἐντολή τοῦ Διοκλητιανοῦ γιά νά ἀφανιστεῖ τό ὄνομα τῶν χριστιανῶν θά ὁδηγήσει κατά τόν 4ο αἰώνα μ.Χ. χιλιάδες ἀθῶες ὑπάρξεις στό μαρτύριο. Ἀνάμεσά τους εἶναι καί ἡ Σωσάννα. Ὁμολογεῖ τήν πίστη στόν Χριστό καί καταδικάζεται μαζί μέ ἄλλους ἀδελφούς σέ θάνατο. Ἡ ἁγία ρίχνεται στή φωτιά καί ἔτσι παραδίδει τήν ψυχή της στόν Νυμφίο πού ἀγάπησε καί διακόνησε· τήν τιμοῦν οἱ χριστιανοί κάθε γενιᾶς στίς 15 Δεκεμβρίου καί ἀγωνίζονται νά ζήσουν ὅπως ἐκείνη, μέ μάτια ἄγρυπνα καί καρδιά προσευχόμενη.
 Μέσα στήν τραγικότητα τῆς νυχτιᾶς τῶν ἀνθρώπων πού ζοῦνε μετά Χριστόν ἀλλά χωρίς τόν Χριστό, ὅσοι πιστοί, μέ τίς πρεσβεῖες τῆς ἁγίας ὁσιομάρτυρος Σωσάννας, ἄς μένουμε ἀγραυλοῦντες ἔξω ἀπό τήν ἀνοιχτή θύρα τοῦ θείου ἐλέους γιά τή σωτηρία τοῦ κόσμου καί τή δική μας.

Ἰχνηλάτης

Ἀπολύτρωσις 64 (2009) 333-334

 Τήν τελευταία μέρα τοῦ Νοεμβρίου ἡ μορφή τοῦ Πρωτοκλήτου ἀποστόλου ᾿Ανδρέα μᾶς δίνει ἕνα σπουδαῖο μήνυμα, ὅπως δίνει καί τό ὄνομα στό μήνα· εἶναι γνωστό ὅτι σέ πολλά μέρη τῆς πατρίδας μας ὁ Νοέμβριος ὀνομάζεται ᾿Αντριάς (= ᾿Ανδρέας).
  Σεμνή καί ταπεινή ἡ μορφή τοῦ ἁγίου ᾿Ανδρέα καλύπτεται συνήθως στίς εὐαγγελικές διηγήσεις πίσω ἀπό τή δυναμική προσωπικότητα τοῦ μεγάλου ἀδελφοῦ του, τοῦ κορυφαίου τῶν μαθητῶν Πέτρου. ᾿Ελάχιστα περιστατικά τῆς ζωῆς του, ὅπως ἄλλωστε καί τῶν ἄλλων ἀποστόλων, ἀναφέρονται στήν Καινή Διαθήκη. Μερικά ἀπό αὐτά εἶναι· ἡ πρώτη γνωριμία του μέ τόν Κύριο, στόν ὁποῖο ἀμέσως μετά ὁδήγησε τόν ἀδελφό του Πέτρο· ἡ ἐνεργός παρουσία του στό χορτασμό τῶν πέντε χιλιάδων λαοῦ καί στή συνάντηση τοῦ ᾿Ιησοῦ μέ κάποιους ῞Ελληνες, πού ζητοῦσαν νά τόν δοῦν. Εἶναι ὅμως ἀρκετά τά περιστατικά αὐτά, γιά νά μᾶς δώσουν τά δικά τους μοναδικά μαθήματα σήμερα.
  ῎Ηδη ἡ πρώτη συνάντηση τοῦ ᾿Ανδρέα μέ τόν Κύριο δίνει τό χαρακτηριστικό γνώρισμα τῆς σεμνῆς ἀλλά ὄχι ἀσήμαντης προσωπικότητάς του. Εἶναι ὁ εἰλικρινής καί βαθύς πόθος του νά συναντήσει τόν Μεσσία. Αὐτός ὁ πόθος εἶχε ὁδηγήσει τόν ἄσημο ψαρά τῆς Γαλιλαίας στήν ἔρημο τοῦ ᾿Ιορδάνη, ὅπου κήρυττε ὁ Πρόδρομος καί Βαπτιστής τοῦ Κυρίου ᾿Ιωάννης. Κι ὅταν ἀπό τά ἀσκητικά χείλη τοῦ Προδρόμου ἄκουσε τή σύσταση γιά τόν ᾿Ιησοῦ Χριστό «ἴδε ὁ ἀμνός τοῦ Θεοῦ», τόν πλησίασε μαζί μέ τόν συμμαθητή του, τόν εὐαγγελιστή ᾿Ιωάννη. Ζήτησαν νά μάθουν ποῦ μένει. ῾Ο ᾿Ιησοῦς τούς κάλεσε· «ἔρχεσθε καί ἴδετε». Κι ὁ ᾿Ανδρέας ἀνταποκρίθηκε στήν κλήση. ῎Ετσι εἶναι ὁ Πρωτόκλητος.
  «Εὑρήκαμεν τόν Μεσσίαν!», ἔσπευσε νά ἐκμυστηρευθεῖ στόν ἀδελφό του Πέτρο, ὁδηγώντας κι ἐκεῖνον στόν ᾿Ιησοῦ. Πόση χαρά, πόση ἀνακούφιση κι εὐγνωμοσύνη, πόσο ἐνθουσιασμό καί αἰσιοδοξία κλείνει ἐκεῖνο τό «εὑρήκαμεν»! Στό πρόσωπο τοῦ Μεσσία ὁ ᾿Ανδρέας εἶχε ἐπενδύσει τά πιό μεγαλόπνοα ὄνειρα, τίς πιό ζωηρές του ἐλπίδες. Γι᾿ αὐτό μόλις τόν συνάντησε, τοῦ παρέδωσε ἀνεπιφύλακτα τόν ἑαυτό του χωρίς ἄλλες ἀξιώσεις, χωρίς ἄλλα ζητούμενα. Στόχος του ἀπό κεῖ κι ὕστερα μέχρι τή στερνή του ὥρα, ὅταν -σάν τόν Κύριό του- σταυρώθηκε στήν Πάτρα, ἦταν πῶς νά ὁδηγήσει κι ἄλλες ψυχές στή σωτηρία, πού κοντά στόν Χριστό γεύθηκε.
  Κι ἔγινε ὁ ἀπόστολος ᾿Ανδρέας τό ὑπόδειγμα καί τό ὁρόσημο στήν πορεία κάθε ψυχῆς πρός τή λύτρωση. Στήν ἀποστολική ἐποχή ἀλλά καί σέ κάθε ἄλλη -καί στή δική μας- δέν μπορεῖ κανείς νά συναντήσει τόν Χριστό, νά βρεῖ τή λύτρωση, ἄν δέν νιώθει μέσα του βαθειά τήν ἐπιθυμία καί τήν ἀνάγκη γι᾿ αὐτό. Πάνω ἀπό κάθε πόθο καί κάθε ἐπιδίωξη, πέρα ἀπό κάθε ἐπιτυχία καί καταξίωση, στέκει ὁ πόθος γιά τή σωτηρία. Χαρά σ᾿ ὅποιον δέν φίμωσε μέσα του αὐτόν τόν πόθο. Δέν θά ἀργήσει νά τοῦ τόν ἐκπληρώσει ὁ Κύριος.
  Καί κάτι ἀκόμη· ὅποιος ζήσει τή λύτρωση κοντά στόν Χριστό δέν ἀπολαμβάνει φίλαυτα καί ἐγωιστικά τή χαρά του. Σπεύδει νά γίνει ὁ καλός ἄγγελος γιά τή σωτηρία καί ἄλλων ψυχῶν. Θέλει συνοδοιπόρους στήν πορεία τοῦ ἁγιασμοῦ του. Αὐτό μᾶς μηνύει ὁ ἅγιος ἀπόστολος ᾿Ανδρέας.

 
                                                                                                                                         Στέργιος Ν. Σάκκος

Ἀπολύτρωσις 54 (1999) 219

Ἀπό δήμιος μάρτυρας

  Στήν ἐξεύρεση τρόπων ἱεραποστολῆς καί προσέγγισης τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου μᾶς βοηθᾶ ἡ Ἐκκλησία μέ τή μακρόχρονή της ἱστορία. Περπατώντας στά μονοπάτια της ἀνακαλύπτουμε φωτεινούς σηματοδότες, πολύτιμα μυστικά σάν κι αὐτά πού προβάλλουν μπροστά μας, μελετώντας στό ἱερό Συναξάρι τή σελίδα τῆς 28ης Νοεμβρίου. Ἐκεῖ συναντοῦμε τή μορφή τοῦ μάρτυρα Εἰρήναρχου. Τοῦτο τό ὄνομα κρύβει μιά θαυμαστή, διδακτική ἱστορία.
 Στή Σεβάστεια ζοῦσε ὁ νεαρός Εἰρήναρχος. Τό ἐπάγγελμά του ἦταν δήμιος. Ἀπό τά δικαστήρια καί τίς φυλακές ὅπου ζοῦσε, περνοῦσαν κακοῦργοι καί ἐγκληματίες. Τόν τελευταῖο καιρό ὅμως στεκόταν μέ ἔκπληξη ὁ νεαρός δήμιος μπροστά σέ μιά καινούργια κατηγορία δικαζομένων. Ἦταν ἀλλιώτικοι αὐτοί οἱ ἄνθρωποι. Εἶχαν ἱλαρότητα καί σοβαρότητα. Εἶχαν καλωσύνη καί γενναιότητα.
 Στάθηκε μέ περιέργεια στήν ἀρχή, μέ κρυφό θαυμασμό ἀργότερα μπροστά σ᾿ αὐτό τό φαινόμενο. Ἡ ἀναζήτηση τῆς ψυχῆς γιά τήν ἀλήθεια, ἡ δίψα γιά τό αἰώνιο, τόν ὤθησε νά ᾿ρθεῖ σέ ἐπαφή μ᾿ αὐτούς τούς κατάδικους. Μές στό σκοτάδι τῆς νύχτας ἀναζήτησε τό φῶς. Πόθησε νά πάρει ἀπαντήσεις στά μεγάλα ἐρωτήματα, στούς βαθεῖς προβληματισμούς τῆς ψυχῆς του. Συγκλονιστική στ᾿ ἀλήθεια ἡ σκηνή! Στό κελί τῆς φυλακῆς ἕνας κατάδικος κατηχεῖ τόν δήμιό του. Ὁ ἁλυσοδεμένος σπάει τά δεσμά τῆς ἄγνοιας τοῦ ἐλεύθερου. Ὁ ἀδύναμος μέ τά ὅπλα τοῦ Πνεύματος νικᾶ τό ξίφος τοῦ δυνατοῦ. Τήν καρδιά τοῦ Εἰρήναρχου κατακτᾶ ὁ αἰώνιος Νικητής.
 Κι ὅταν κάποια μέρα ὁδηγοῦνται μπροστά στόν ἄρχοντα Μάξιμο ἑπτά χριστιανές καί ἡ ἁγία τους σταθερότητα ἐξοργίζει τόν ἄρχοντα, ἡ μεγάλη στιγμή γιά τόν Εἰρήναρχο ἔχει φθάσει. Ἀρνεῖται νά τίς βασανίσει καί δηλώνει ὅτι εἶναι χριστιανός. Ἁγία ὁμολογία πού βγαίνει ἀπό τά χείλη καί φλογίζει τήν καρδιά. Ὁ δήμιος προστίθεται στούς μάρτυρες τῆς Ἐκκλησίας.
 Ἀπό τότε πού ὁ Ἐσταυρωμένος ὁδήγησε στή σωτηρία ἕνα ληστή κι ἕναν ἑκατόνταρχο, οἱ δικοί του, βαδίζοντας στά ματωμένα του ἴχνη, γνωρίζουν πώς τό ἅγιο παράδειγμα εἶναι τό δυνατότερο κήρυγμα. Ἡ μαρτυρική ζωή τῶν χριστιανῶν καί σήμερα μπορεῖ νά νικήσει τούς ἐχθρούς, νά κερδίσει τούς ἄπιστους. Ἔχει τή δύναμη νά μεταβάλει τούς δήμιους σέ μάρτυρες.

Ἰχνηλάτης

Ἀπολύτρωσις 54 (1999) 224

 Στίς 26 τοῦ μηνός Νοεμβρίου ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τόν ἅγιο Στυλιανό, ὁ ὁποῖος εἶναι ἰδιαίτερα ἀγαπητός στόν λαό καί θεωρεῖται προστάτης τῶν βρεφῶν καί νηπίων. Πολύ χαρακτηριστική ἀλλά καί συγκινητική εἶναι ἡ εἰκόνα του· ὁ ἅγιος κρατώντας ἕνα σπαργανωμένο παιδί στήν ἀγκαλιά του παρουσιάζεται ὡς φιλόστοργη μητέρα καί συγχρόνως ὡς χειροδύναμος πατέρας, πού προσφέρει στό παιδί τήν στοργή καί τήν δύναμη πού αὐτό χρειάζεται. Οἱ γυναῖκες πού δέν γεννοῦν παιδιά ἐπικαλοῦνται τήν πρεσβεία του καί οἱ μητέρες, ὅταν ἀρρωσταίνουν τά μικρά τους, προστρέχουν στήν βοήθειά του.
 Ἐνῶ ὅμως εἶναι πολύ διαδεδομένη ἡ γιορτή του καί πολύ λαοφιλής ἡ μνήμη του, δέν εἶναι καλά γνωστή ἡ ἱστορία του. Ὑπάρχει, μάλιστα, μία σύγχυση γύρω ἀπό τό πρόσωπό του, καθώς καί γύρω ἀπό τό ὄνομά του, ἡ ὁποία ἐπιτείνεται, καθόσον σήμερα οἱ χριστιανοί δέν ἐνδιαφέρονται νά διασώζουν ἀκριβῶς τό ὄνομα τοῦ ἁγίου μέ τό ὁποῖο βαπτίσθηκαν. Ἔτσι πολλοί δέν ἀναγνωρίζουν ἄν τά βαπτιστικά Στέλιος, Στέλλα καί Στέργιος, Στεργιανή ἀναφέρονται στόν ἴδιο ἅγιο Στυλιανό ἤ τό δεύτερο ἀναφέρεται σέ ἄλλον ἅγιο. Ἔχουν τήν ἰδέα ὅτι τό Στέργιος μπορεῖ νά προέρχεται ἀπό τό Ἀστέριος ἤ ἀκόμη ἀπό τό Σέργιος, καί δέν ἔχει σχέση μέ τό Στυλιανός. Παρόλο ὅμως πού εἶναι βέβαιο ὅτι ἅγιοι Ἀστέριος καί Σέργιος ὑπάρχουν στήν Ἐκκλησία μας, δέν εἶναι καθόλου βέβαιο ὅτι τό Στέργιος συνδέεται μέ αὐτά τά πρόσωπα καί τά ὀνόματά τους. Νομίζω ὅτι εἶναι μία εὐλαβική προσφορά στήν μνήμη τοῦ ἁγίου καί μία σεμνή συμμετοχή στήν γιορτή του νά προσπαθήσουμε νά γνωρίσουμε καλύτερα τό πρόσωπό του μελετώντας τό ὄνομά του, τό ὁποῖο σέ τέτοιες περιπτώσεις ἀποτελεῖ μία ἱστορική μαρτυρία ταυτότητος.
 Τό συναξάριο μᾶς πληροφορεῖ ὅτι ὁ ἅγιος Στυλιανός καταγόταν ἀπό τήν Παφλαγονία, ὅπου καί ἀπέθανε καί ἐτάφη. Ἔζησε στά χρόνια μεταξύ τοῦ δ΄ καί στ΄ αἰῶνος καί ἔδειξε ἀπό μικρός ὅτι ἀνῆκε ἐξ ὁλοκλήρου στόν Θεό. Νωρίς μοίρασε τήν περιουσία του στούς πτωχούς καί ἔγινε μοναχός, ὡς μοναχός δέ ξεπέρασε τούς πάντες σέ κοπιαστική ἄσκηση καί σκλη­ρα­γωγία. Ἀργότερα ἀποσύρθηκε στήν ἔρημο καί κατοίκησε μέσα σέ μία σπηλιά. Ἡ ἁγιότητά του εἵλκυσε τήν θεία χάρη, καί ἀπέ­κτησε τό χάρισμα νά θεραπεύει ἀνίατες ἀρρώστιες. Ἰδιαίτερα ὅταν μητέρες πού ἔχαναν τά νεογνά τους ἐπικαλοῦνταν τό ὄνομά του, γρήγορα ἀποκτοῦσαν ἄλλα παιδιά.
 Μ' αὐτήν τήν φήμη, τῆς προστασίας τῶν βρεφῶν, ὁ ἅγιος Στυλιανός ἐπεκράτησε στόν λαό, καί ἡ γιορτή του διακρίθηκε. Μέ τό ὄνομά του βαπτίζονταν συχνά τά παιδιά, γιά νά ἔχουν τήν βοήθειά του, ἰδιαίτερα ἄν ἦταν φιλάσθενα ἤ ἄν εἶχε κινδυνεύσει ἡ ὑγεία τους. Στά νεώτερα χρόνια ἡ ἰδιότητα τοῦ ἁγίου νά «στερεώνει» τά μικρά παιδιά στήν ζωή ὑπερίσχυσε τοῦ ὀνόματός του καί ἐπιπλέον ἡ ὁμοηχία τοῦ ὀνόματος Στυλιανός μέ τήν ἰδιότητα τοῦ στερεός συνέβαλε, ὥστε ὁ ἅγιος Στυλιανός νά γίνει στά νεοελληνικά Στεργιανός καί τά παιδιά πού ἔπαιρναν τό ὄνομά του νά λέγονται ἐπίσης Στέργιος, Στεργιανή. Τά ὀνόματα αὐτά ἀπαντοῦν ἰδιαίτερα στούς ὀρεινούς πληθυσμούς τῆς Β. Ἑλλάδος, ἐνῶ στά νότια παραμένουν τά ἀρχικά Στέλιος, Στέλλα. Στούς ὀρεινούς συνηθίζονταν, ἐξάλλου, καί ἄλλα παρεμφερῆ ὀνόματα, πού ὑπαγορεύονταν ἀκριβῶς ἀπό τόν φόβο τῆς θνησιμότητας τῶν βρεφῶν. Ἔτσι μαζί μέ τό Στέργιος, πού δινόταν σάν εὐχή στό παιδί νά στεργιώσει καί σάν προσευχή στόν ἅγιο νά βοηθήσει, ἀκούγονταν συχνά καί τό Ζήσης (= νά ζήσει), τό Ρίζος (=νά ριζώσει) καί ἄλλα ὅμοια.
 Ἑπομένως, τό ὄνομα Στέργιος ἀναφέρεται στόν ἅγιο Στυλιανό καί δέν ἔχει σχέση ὡς ὄνομα οὔτε μέ τό Ἀστέριος οὔτε μέ τό Σέργιος. Τό Ἀστέριος ἦταν γνωστό καί στήν πρό Χριστοῦ ἐποχή καί σημαίνει αὐτόν πού μοιάζει μέ ἀστέρι· τό δέ Σέργιος μᾶς ἦλθε ἀπό τά λατινικά καί ἐξελληνίσθηκε. Θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ἐν προκειμένῳ μέ τόν ἅγιο Στυλιανό συνέβη ὅ,τι καί μέ τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο· κληροδότησαν στήν Ἐκκλησία ὄχι μόνο τό ἁγιασμένο ὄνομά τους, ἀλλά καί τό εὐλογημένο τους χάρισμα. Πράγματι, ὡς βαπτιστικά σήμερα χρησιμοποιοῦνται τόσο τά Στυλιανός, Ἰωάννης ὅσο καί τά ἀντίστοιχα Στέργιος, Χρυσόστομος.
Τήν ἴδια μέρα μέ τόν ἅγιο Στυλιανό γιορτάζει καί ὁ ἅγιος Ἀλύπιος ὁ Κιονίτης ἤ Στυλίτης, ἕνας ἅγιος πού παρουσιάζει πολλά κοινά στοιχεῖα μέ τόν ἅγιο Στυλιανό. Ἦταν καί αὐτός Παφλαγόνας, ἀπό τήν Ἀδριανούπολη, καί ἔδειξε καί αὐτός ἀπό μικρός ὅτι ἦταν προικισμένος μέ ἐξαιρετικές χάρες. Γεννήθηκε στά χρόνια τοῦ βασιλιᾶ Ἡρακλείου, κατά τόν στ΄ αἰ., καί ἔγινε καί αὐτός μοναχός πού διακρίθηκε μέ ποικίλες ἀσκήσεις καί ξεπέρασε τούς πάντες στήν καρτερία, ἀπέκτησε δέ καί τό χάρισμα νά θαυματουργεῖ. Τό ἰδιαίτερο στόν ἅγιο Ἀλύπιο ἦταν ὅτι ἔζησε πάνω σέ ἕναν στύλο -ἐξ οὗ καί ἡ ὀνομασία του Κιονίτης ἤ Στυλίτης (κίων = στύλος)- 66 χρόνια, «σάν ἕνας χάλκινος ἀνδριάντας, παλεύοντας μέ τίς βροχές καί τόν καύσωνα, μέ τούς παγετούς καί τά χιόνια καί μέ τούς ἀνέμους καί τίς λαίλαπες», ὅπως λέει ὁ βιογράφος του.
 Ὁρισμένοι ἐρευνητές ἔχουν τήν γνώμη ὅτι ὁ ἅγιος αὐτός ταυτίζεται μέ τόν ἅγιο Στυλιανό, καθόσον ἡ λέξη στυλιανός δέν εἶναι παρά μετάφραση τοῦ κιονίτης, ἡ δέ ζωή τους ἐκτυλίσσεται παρόμοια. Πιθανόν, πράγματι, κάποιες συνθῆκες νά συνέβαλαν ὥστε ὁ ἅγιος Ἀλύπιος ὁ Κιονίτης νά ἔγινε γνωστός μέ τόν μεταφρασμένο τύπο τοῦ ἐπιθέτου του ὡς ἅγιος Στυλιανός, κάποτε δέ νά θεωρήθηκε ὅτι τά δύο ὀνόματα ἀντιπροσώπευαν δύο διαφορετικά πρόσωπα καί νά διακρίθηκαν. Πάντως στήν Ἐκκλησία μας ὁ ἅγιος Στυλιανός, παρ’ ὅλο πού γιορτάζει μαζί μέ τόν ἅγιο Ἀλύπιο τόν Κιονίτη, τιμᾶται ὡς ἰδιαίτερος ἅγιος. Ἀλλά δέν εἶναι καθόλου παράξενο οὔτε ἀπίθανο καί ὁ ἅγιος Στυλιανός νά ὑπῆρξε ἐπίσης ἕνας στυλίτης, καθόσον τό ὄνομά του προέρχεται ἀπό τήν λέξη στύλος. Ἔτσι, λοιπόν, τόν ἅγιό μας, ὁ ὁποῖος ἔγινε ζωντανός στύλος στήν προσπάθειά του νά ἀγγίσει τόν Θεό ἀφήνοντας τά γήινα καί ὑψώνοντας τό πνεῦμα καί τό σῶμα του στόν οὐρανό, τόν ἄγγιξε ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ καί τόν κατέστησε «στεργιωτή» τῶν βρεφῶν καί τῶν νηπίων.

Στέργιος Ν. Σάκκος

Ἀπολύτρωσις 45 (1990) 155-156
    
          

  Τῇ 22ᾳ τοῦ μηνός Νοεμβρίου, μνήμη τοῦ ἁγίου μάρτυρος Μενίγνου τοῦ κναφέως· «Κάραν, κναφεῦ Μένιγνε, τμηθείς ἐκ ξίφους κνάπτεις σεαυτόν, κἄν ρύπους εἶχες, πλύνῃ». Δηλαδή· "Μένιγνε λευκαντή, λευκαίνεις τόν ἑαυτό σου καί πλένεις τούς τυχόν ρύπους, καθώς τό ξίφος σοῦ κόβει τό κεφάλι".
   Μέ μαρτυρικό θάνατο διά ξίφους τέλειωσε τή ζωή του καί μέ τό αἷμα του λεύκανε τῆς ψυχῆς τή στολή ὁ Μένιγνος ὁ λευκαντής.
   Μία ἀπό τίς ἄγνωστες ἡρωϊκές μορφές τῆς πρώτης Ἐκκλησίας, ὁ Μένιγνος, μαρτύρησε στό διωγμό τοῦ Δεκίου σέ μιά κωμόπολη τῆς Μ. Ἀσίας. Τόν Δεκέμβριο τοῦ 1994 τό Πανελλήνιο Συνέδριο Χημικῶν ἀνακήρυξε τόν ἅγιο Μένιγνο προστάτη τοῦ κλάδου.
  Καί βέβαια, σήμερα, μέ τήν ἁλματώδη πρόοδο τῆς ἐπιστήμης, θεωροῦνται ἀπαρχαιωμένα τά μέσα πού χρησιμοποιοῦσε ὁ Μένιγνος τό 250 μ.Χ., γιά νά λευκαίνει τά ὑφάσματα. Κι ὅμως, ἡ ἐπιστήμη καί ἡ τεχνολογία δέν στάθηκαν ἱκανές νά ἀνακαλύψουν τό πιό χρήσιμο καί πολύτιμο λευκαντικό, τό λευκαντικό τῆς ψυχῆς· αὐτό πού ὁ ἁπλός ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ τό εἶχε κάνει δικό του, τότε στά μέσα τοῦ 3ου αἰώνα. Διαχρονικό, μοναδικό μές στούς αἰῶνες λευκαίνει τήν ψυχή. Ἐξαλείφει τίς κηλῖδες καί τούς ρύπους της. Καθαρίζει καί ἐξαγνίζει τούς λεκέδες ἐκείνους πού στιγματίζουν τόν ἔσω ἄνθρωπο, ἀμαυρώνουν τό πρῶτο του κάλλος καί ὑπονομεύουν ὁλόκληρη τήν ὕπαρξη. Κι εἶναι τοῦτο τό λευκαντικό, τό τίμιο αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, πού ἑνωμένο μέ τό αἷμα τῆς θυσίας, τῆς ἐλεύθερης βούλησης τοῦ ἀνθρώπου, χαρίζει τή λύτρωση καί τήν καθαρότητα.
  Ἅγιε λευκαντή, πού λευκάνθηκες ἀπό τό χέρι τοῦ Θεοῦ, χειραγώγησε καί μᾶς σ' ἐκείνη τήν ὁδό ὅπου καθάρια ἡ ψυχή μας θά γευθεῖ τήν εἰρήνη καί θά ὁδηγηθεῖ στήν αἰωνιότητα.

Ἰχνηλάτης

Ἀπολύτρωσις 52 (1997) 232

 Μᾶς προσκαλεῖ ὁ μακάριος Βαρλαάμ στήν ἱερή μέρα τῆς μνήμης του (19/11), ὄχι γιά νά τόν ἐπαινέσουμε ἀλλά γιά νά τόν μιμηθοῦμε· ὄχι γιά νά ἀκούσουμε ἐγκώμια ἀλλά γιά νά μιμηθοῦμε κατορθώματα. Βέβαια δέν εἶναι καιρός διωγμοῦ, ἀλλά εἶναι καιρός μαρτυρίου. Δέν ὑπάρχουν παλαίσματα τέτοιου εἴδους, ὅμως ὑπάρχουν στεφάνια. Δέν μᾶς διώκουν οἱ ἄνθρωποι, ἀλλά μᾶς καταδιώκουν οἱ δαίμονες. Δέν μᾶς ἐπιτίθεται τύραννος, ἀλλά μᾶς ἐπιτίθεται ὁ διάβολος, ὁ σκληρότερος ἀπ᾿ ὅλους τούς τυράννους...
     ...Σ᾿ αὐτό τόν ἀγώνα, ἄν δέν παλέψουμε μέ τή γενναιότητα καί τήν ὑπομονή τοῦ μακάριου καί γενναίου ἀθλητῆ τοῦ Χριστοῦ Βαρλαάμ καί μᾶς κυριεύσουν τά πάθη μας, θά μᾶς προκαλέσουν πολύ χειρότερο κακό ἀπ᾿ ὅ,τι ἡ φωτιά. ᾿Εκεῖνος κράτησε στό δεξί του χέρι κάρβουνα ἀναμμένα καί δέν ὑποχώρησε στήν ὀδύνη. ῎Εμεινε πιό ἀπαθής κι ἀπό τά ἀγάλματα ἤ μᾶλλον, ἄν καί πονοῦσε καί ὑπέφερε (εἶχε σῶμα, ὄχι σίδερο), ἐπέδειξε σέ θνητό σῶμα τό μεγαλεῖο πού ἔχουν οἱ ἀσώματες δυνάμεις...
     ...Καί πρόσεξε τήν κακότητα τοῦ διαβόλου... συνεχῶς ἐπινοεῖ καινούργιους τρόπους βασανισμοῦ τῶν ἁγίων... Βγάζει δεμένο, λοιπόν, τόν μάρτυρα ἀπό τό δεσμωτήριο. ᾿Εκεῖνος ὅμως βγαίνει σάν ἀθλητής γενναῖος πού προπονήθηκε πολύ καιρό στό στάδιο. ῏Ηταν παλαίστρα καί στάδιο γιά αὐτόν ἡ φυλακή. ᾿Εκεῖ συνομιλοῦσε μέ τόν Θεό καί μάθαινε ἀπό ᾿Εκεῖνον τόν τρόπο νά ἀγωνίζεται· διότι ὅπου ὑπάρχουν τέτοια δεσμά ἐκεῖ παρευρίσκεται καί ὁ Χριστός. Βγῆκε, λοιπόν, γενναιότερος ὁ μάρτυρας ἀπό τή μακροχρόνια φυλάκισή του. Καί τώρα τόν ὁδηγεῖ ὁ διάβολος μέ τά ὄργανά του στό μέσο τῆς παλαίστρας. Δέν τόν δένει στό ξύλο, δέν τόν παραδίδει στούς δημίους, ἀλλά καινούργιο μαρτύριο ἐπινοεῖ γιά νά προκαλέσει πιό εὔκολα τήν πτώση τοῦ ἀντιπάλου του...
     Τί μηχανεύτηκε; Διέταξαν τόν μάρτυρα νά ἁπλώσει τό χέρι του πάνω ἀπό ἕναν εἰδωλολατρικό βωμό. Πάνω στό χέρι ἔβαλαν ἀναμμένα κάρβουνα καί θυμίαμα, ὥστε ἐάν πονέσει καί ἀναποδογυρίσει τό χέρι του νά τό θεωρήσουν αὐτό θυσία στούς θεούς τους καί νά θριαμβολογήσουν.
     Δές ὅμως καί πῶς ὁ Θεός ἔκανε τό πανοῦργο σχέδιο τοῦ ἐχθροῦ αἰτία νά δοξαστεῖ περισσότερο ὁ μάρτυρας. ῾Ο Βαρλαάμ κράτησε τό χέρι του ἀκίνητο καί σταθερό σάν νά ἦταν ἀπό σίδερο· ἄν καί τό νά ἀναστραφεῖ δέν θά ἦταν ἥττα γιά τόν μάρτυρα. Τά ἀναμμένα κάρβουνα πάνω στό χέρι παραλύουν τά νεῦρα καί ἡ κίνηση πλέον δέν ἐξαρτᾶται ἀπό τήν προαίρεση τῆς ψυχῆς ἀλλά ἀπό τή βλάβη τῆς σάρκας. ...Κι ὅμως τίποτε ἀπό αὐτά δέν ἔγινε ἐδῶ. ᾿Εκεῖνο τό χέρι σάν νά ἦταν φτιαγμένο ἀπό διαμάντι ἔμενε ἀσάλευτο. ῾Η θεία χάρη συμπαραστεκόταν στόν μάρτυρα καί ἐξουδετέρωνε τήν ἀδυναμία τῆς φύσεως... Καθώς καιγόταν ἡ μαρτυρική παλάμη μαζί μέ τό θυμίαμα, ἔμοιαζε μέ τή βάτο πού καιγόταν ἀλλά δέν καταστρεφόταν. Κι ἐδῶ καιγόταν ἡ δεξιά τοῦ μάρτυρος, ἀλλά δέν καταφλεγόταν ἡ ψυχή· φθειρόταν τό σῶμα, ἀλλά δέν διαφθειρόταν ἡ πίστη· ἐξασθένιζε ἡ σάρκα, ἀλλά δέν ἐξασθένιζε ἡ προθυμία. Τά κάρβουνα βέβαια τρύπησαν τό χέρι -δέν ἦταν ἀπό διαμάντι- καί ἔπεσαν κάτω, ἀλλά ἡ γενναιότητα τῆς ψυχῆς δέν κατέπεσε... ᾿Αντίθετα, ἐνῶ μαραίνονταν οἱ σάρκες, ἡ προαίρεση τοῦ μάρτυρα γινόταν ἰσχυρότερη, ξεπερνοῦσε καί τά ἀναμμένα κάρβουνα σέ λαμπρότητα καί ἀκτινοβολοῦσε περισσότερο ἀπό αὐτά. Καί δέν αἰσθανόταν ὁ μάρτυρας τήν ὑλική φωτιά, διότι κατέκαιγε τήν καρδιά του πολύ περισσότερο ἡ ἄσβηστη καί ἀκαταμάχητη φλόγα τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ.
     ...Τόν στεφανηφόρο αὐτό μάρτυρα ἀξίζει νά μήν τόν θαυμάσουμε μόνο, ἀλλά νά τόν ἐγκαταστήσουμε στό σπίτι μας ἤ μᾶλλον στήν καρδιά μας μέ τήν ἀνάμνηση τῶν κατορθωμάτων του... ῎Αν θυμᾶσαι τή ζωή καί τό μαρτύριο τοῦ ἁγίου, δέν θά θαυμάσεις τόν πλοῦτο, δέν θά δακρύσεις γιά τή φτώχεια, δέν θά ἐπαινέσεις τή δόξα καί τήν ἐξουσία καί τίποτα ἀπό τά ἀνθρώπινα δέν θά σέ ἐντυπωσιάζει · οὔτε τά εὐχάριστα θά σοῦ φαίνονται σπουδαῖα οὔτε τά λυπηρά ἀβάσταχτα. Ξεπερνώντας τα ὅλα αὐτά θά διδάσκεσαι συνεχῶς τήν ἀρετή ἀπό τή θύμηση τοῦ μάρτυρα. ῞Οπως ὁ στρατιώτης βλέποντας τά πολεμικά κατορθώματα δέν ἐπιθυμεῖ τήν τρυφηλή ζωή, τίς ἀπολαύσεις καί τήν ἀνία πού φέρνουν ὅλα αὐτά, ἀλλά λαχταράει μιά σκληρή, ρωμαλέα ζωή γεμάτη μάχες καί ἀγῶνες.
     ...Καί σύ στρατιώτης τοῦ Χριστοῦ εἶσαι· ὁπλίσου, λοιπόν, καί μήν καλλωπίζεσαι! ᾿Αθλητής γενναῖος εἶσαι· ἀγωνίσου καί μή στολίζεσαι!
     ῎Ετσι μιμούμαστε τούς ἁγίους, ἔτσι τιμοῦμε τούς ἥρωες τῆς πίστεως, τούς στεφανωμένους, τούς φίλους τοῦ Θεοῦ! Κι ἄν ἔτσι ζήσουμε, τά ἴδια στεφάνια θά λάβουμε, τά ὁποῖα εὔχομαι ὅλοι νά τά κερδίσουμε μέ τή χάρη καί τή φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, στόν ὁποῖο ἀνήκει ἡ δόξα μαζί μέ τόν Πατέρα καί τό ἅγιο Πνεῦμα, τώρα καί πάντοτε καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾿Αμήν.

᾿Ιω. Χρυσόστομος