Τό μήνυμά μας εἶναι τό μήνυμα τῶν ἀγγέλων πρός τούς ταπεινούς βοσκούς τῆς Βηθλεέμ· «ἐτέχθη ὑμῖν σήμερον σωτήρ» (Λκ 2,11). Ἀπευθύνεται σέ ὅλους τούς ἀγαπητούς μας ἀναγνῶστες ἀλλά καί σέ κάθε ἄνθρωπο τῆς γῆς, ἀφοῦ γι᾿ αὐτό κατέβηκε στή γῆ, ἔλαβε ἀρχή ὁ ἄναρχος καί σάρκα ὁ ἄσαρκος Θεός· γιά νά χαρίσει στόν ἄνθρωπο τή λύτρωση, τή σωτηρία.
Ὡστόσο, εἶναι ἀλήθεια διαπιστωμένη, πού καθημερινά καί πολλαπλά ἐπιβεβαιώνεται, ὅτι εἶναι ἀνησυχητικά πολλοί οἱ ἀλύτρωτοι, οἱ ἄνθρωποι πού παραμένουν μακριά ἀπό τή σωτηρία. Αὐθόρμητο καί εὔλογο ἀνεβαίνει στά χείλη μας τό ἐρώτημα: τάχα γιατί; Ἡ ἀπάντηση ἀποκαλύπτει πολλές καί βαθειές αἰτίες, ὅσο βαθειά καί πολυποίκιλη εἶναι ἡ ἀνθρώπινη ψυχή, ὅσο πλατειά καί ἀνερμήνευτη εἶναι ἡ ἐλευθερία, τήν ὁποία ὁ Θεός ἀναγνωρίζει στό πλάσμα του. Ἐμεῖς θά ἐπισημάνουμε μόνο μία -θεμελιακή, κατά τή γνώμη μας- αἰτία, πού καθιστᾶ ἐπίπονο καί γι᾿ αὐτό ἀνεπιθύμητο τό δρόμο πρός τήν πολυπόθητη σωτηρία. Καί θά μιλήσουμε παραβολικά:
Ὅταν ὁ βασιλιάς Πτολεμαῖος κράτησε στά χέρια του τήν περίφημη «Γεωμετρία», ἔργο τοῦ διάσημου μαθηματικοῦ Εὐκλείδη, θαύμασε τό ἐπίτευγμα. Διαπίστωσε ὅμως πώς τοῦ ἦταν τελείως ἀδύνατο νά κατανοήσει τά γραφόμενα φυλλομετρώντας ἁπλῶς τό βιβλίο. Κάλεσε, λοιπόν, τόν Εὐκλείδη καί τοῦ εἶπε:
- Δέν ὑπάρχει κάποιος εὐκολότερος τρόπος γιά νά γνωρίσει κανείς αὐτά τά σπουδαῖα πράγματα πού γράφεις ἐδῶ; Καί ὁ σοφός μαθηματικός τοῦ ἀπάντησε:
- Μεγαλειότατε, δέν ὑπάρχει βασιλική λεωφόρος πού νά ὁδηγεῖ στή γεωμετρία!
Ἀναμφίβολα εἶναι ποθητή καί περιζήτητη ἀπό ὅλους ἡ σωτηρία. Ἀπαιτεῖ ὅμως τήν τόλμη τῆς μετάνοιας, πού συνεπάγεται τήν πορεία στή «στενή ὁδό» τῆς πίστεως. Αὐτός εἶναι ὁ μοναδικός δρόμος· δέν ὑπάρχει «βασιλική λεωφόρος», πού θά μᾶς φέρει ἄκοπα καί ἄνετα στή σωτηρία. Ἡ μετάνοια προϋποθέτει ταπείνωση, συντριβή, ἀπόθεση τῶν σφαλμάτων, τῶν παθῶν καί τῶν ἀδυναμιῶν ἀλλά καί τῶν ἀρετῶν, τῶν καυχημάτων καί τῶν ἐπιτευγμάτων μας στά πόδια τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Θεοῦ. Ἐπιβάλλει ὁλόψυχη ὑποταγή στό θέλημά του. Μόνο στίς ψυχές πού τόν πλησιάζουν μέ τήν ταπείνωση τῶν σοφῶν μάγων, πού τόν ὑποδέχονται μέ τήν ἁπλότητα τῶν ταπεινῶν ποιμένων τῆς Βηθλεέμ χαρίζει ὁ Κύριος τή δυνατότητα νά τόν δοξολογήσουν μαζί μέ τούς ἀγγέλους. Μόνο ὅσοι μετανοοῦν καλοδέχονται στήν καρδιά τους τόν Σωτήρα. Καί σ᾿ αὐτούς ἀποκαλύπτεται τό μεγάλο μυστικό ὅτι εἶναι εὐφρόσυνη κι εὐλογημένη ἡ ὁδός τοῦ Κυρίου.
Ἀδελφέ μου, τό θέμα εἶναι ἁπλό καί ξεκάθαρο: Ὁ Χριστός τά δίνει ὅλα μόνο σ᾿ ἐκείνους πού τοῦ παραδίδουν τόν ἑαυτό τους μέ τή μετάνοια. Ἄς εἶναι αὐτή τό γνώρισμα τῶν Χριστουγέννων πού πλησιάζουν, γιά νά τά ζήσουμε λυτρωτικά, εὐλογημένα. Ἀμήν!
Πρόσφατα τό βραβεῖο Nobel Φυσικῆς 2013 ἀπονεμήθηκε στούς Φρανσουά Ἐνγκλέρ καί Πίτερ Χίγκς γιά τή θεωρία πού διατύπωσαν πρίν ἀπό περίπου 50 χρόνια, πού ἀφορᾶ στήν ὕπαρξη ἑνός στοιχειώδους ὑλικοῦ σωματιδίου πού μεταγενέστερα ὀνομάστηκε (ἀπό δημοσιογράφους καί ἐκδότες) «σωμάτιο τοῦ Θεοῦ».
Στό εὐρωπαϊκό κέντρο CERN (Centre Européen pour la Recherche Nucléaire) πρίν περίπου δύο δεκαετίες ἄρχισε νά κτίζεται μία κυκλική ὑπόγεια σήραγγα μήκους 27 χμ. Δύο δέσμες πρωτονίων ἐπιταχύνονται μέσα σ’ αὐτήν κυκλικά καί στή συνέχεια συγκρούονται δημιουργώντας τρομερά ὑψηλές ἐνέργειες, δηλαδή συνθῆκες πού εἰκάζεται ὅτι ἐπικράτησαν τό πρῶτο δευτερόλεπτο τῆς Δημιουργίας τοῦ Σύμπαντος.
Πρόσφατα, τά ἀποτελέσματα τοῦ πειράματος τοῦ CERN, πού στοίχισε περίπου 10 δισεκατομμύρια εὐρώ, ἦταν θετικά: Τό «σωμάτιο τοῦ Θεοῦ» ὑπάρχει! Ὁ χρησιμοποιούμενος συχνά ὅρος «σωμάτιο τοῦ Θεοῦ» εἶναι βασικά ἐσφαλμένος καί μπορεῖ νά δημιουργήσει παρανοήσεις, ἀφοῦ ὅλα τά στοιχειώδη σωμάτια εἶναι τοῦ Θεοῦ, καί ὄχι μόνο αὐτό πού ἡ ὕπαρξή του ἐπιβεβαιώθηκε πρόσφατα ἀπό τό πείραμα τοῦ CERN. Ἐπιστημονικά ὀνομάζεται «μποζόνιο» ἤ «πεδίο Χίγκς», καί ἀνήκει στήν κατηγορία τῶν στοιχειωδῶν σωματιδίων πού εἶναι οἱ «ἀγγελιοφόροι» τῶν δυνάμεων μεταξύ τῶν σωματιδίων.
Μέ ἁπλά λόγια, ἡ κατανόηση τοῦ πολύ σημαντικοῦ ρόλου του μπορεῖ νά γίνει μέ μία παραπομπή σέ μακροσκοπικά φαινόμενα, πού εἶναι κατανοητά ἀπ’ ὅλους: Ὅπως ἕνα γνωστό μαγνητικό πεδίο ἀλληλεπιδρᾶ διαφορετικά μέ ἕνα κομμάτι ξύλου ἤ μετάλλου, ἔτσι καί τό πεδίο Χίγκς ἀλληλεπιδρᾶ διαφορετικά μέ τά φωτόνια ἤ τά ἠλεκτρόνια, πρωτόνια κτλ. Τά φωτόνια εἶναι ἀδιάφορα μέσα σέ αὐτό τό πεδίο, ἐνῶ τά ἠλεκτρόνια (καθώς ἐπίσης καί ἄλλα στοιχειώδη σωμάτια) χάριν αὐτοῦ τοῦ πεδίου ἀποκτοῦν ἀδράνεια, καί κατά συνέπεια μάζα (σύμφωνα μέ τή Γενική Θεωρία Σχετικότητας ὑπάρχει ἀπόλυτη ἰσοδυναμία μεταξύ τῆς μάζας βαρύτητας καί τῆς μάζας ἀδράνειας, πού εἶναι ἀκριβῶς ἴσες). Κατά συνέπεια, τό πεδίο Χίγκς εἶναι ἐκεῖνο πού εἶναι ὑπεύθυνο γιά τήν ὕπαρξη τῆς μάζας, καί ἄρα τῆς ὕλης τοῦ κτιστοῦ κόσμου ὅπως τή γνωρίζουμε σήμερα.
Ἡ ὀνομασία «σωμάτιο τοῦ Θεοῦ», ἄν καί κατά βάση ἀτυχής, ἔχει ὡς σκοπό νά δείξει τό πόσο σημαντ-κό εἶναι γιά τήν ὕπαρξη τοῦ κτιστοῦ κόσμου. Χωρίς αὐτό τό σωμάτιο, ὅλος ὁ φυσικός κόσμος -πλανῆτες, γῆ, ἀνόργανη φύση, ζῶα καί ἄνθρωποι (ἐάν φυσικά ὑπῆρχαν)- θά ἦταν μία συγκεχυμένη «ἠλεκτρομαγνητική σούπα» χωρίς μάζα (ὅπως συμβαίνει π.χ. μέ τό φῶς), καί κατά συνέπεια χωρίς δομή καί ὀργάνωση. Ἡ ὕπαρξη τοῦ πεδίου Χίγκς δείχνει ὅτι ἀπό τά πρῶτα κλάσματα τοῦ πρώτου δευτερολέπτου τῆς δημιουργίας τοῦ φυσικοῦ κόσμου ὑπῆρχε ἕνα «ἀρχιτεκτονικό σχέδιο» δημιουργίας, καί κυρίως ἕνας ἰθύνων νοῦς πού κατεύθυνε (καί κατευθύνει) τά πάντα, γιά νά κτιστεῖ ἕνας κόσμος μέ δομή καί ὀργάνωση. Ὁ Δημιουργός χρησιμοποίησε καί ἐκφράστηκε μέ τό πεδίο Χίγκς γιά νά δώσει τή δομή καί τήν ὀργάνωση τοῦ Φυσικοῦ κόσμου, πού ἐμεῖς σήμερα παρατηροῦμε μακροσκοπικά.
Ἐπίσης, δείχνει ὅτι οἱ βασικοί κανόνες μέ τούς ὁποίους λειτουργεῖ ὅλος ὁ κτιστός κόσμος εἶναι διαχρονικοί καί προκαθορισμένοι ἀπό τό πρῶτο δευτερόλεπτο τῆς Δημιουργίας. Οἱ ἴδιοι κανόνες ἰσχύουν στό ἀχανές διάστημα, στή μικρή γῆ, ἀλλά καί μέσα σέ κάθε κύτταρό μας. Κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο Παλαμᾶ, ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι προσιτή στόν ἄνθρωπο καί στή λογική του, ἄλλ’ ὅμως ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά μετέχει στίς ἄκτιστες ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ. Ἕνας ἀπό τούς τρόπους πού μπορεῖ νά ἐπιτευχθεῖ αὐτή ἡ μέθεξη (χωρίς νά εἶναι ὁ μοναδικός) εἶναι ἡ παρατήρηση καί ἡ μελέτη τοῦ τρόπου μέ τόν ὁποῖο λειτουργεῖ ὁ φυσικός κόσμος καί τῶν νόμων πού τόν διέπουν. Τό πεδίο Χίγκς μπορεῖ νά βοηθήσει κάποιον στό νά ἀντιληφθεῖ τή βούληση τοῦ Δημιουργοῦ νά δημιουργήσει (ἀπό τήν πρώτη στιγμή τῆς Δημιουργίας) ἕναν ὑλικό κόσμο πού νά ἔχει δομή καί ὀργάνωση.
Τό πεδίο Χίγκς εἶναι ἕνα πολύ σημαντικό κομμάτι ἑνός μεγάλου πάζλ πού ἀποτελεῖ ἡ θεωρία πού εἶναι γνωστή ὡς «Μεγάλη Ἔκρηξη» (Big Bang), ἡ ὁποία ἀκόμα δέν ἔχει συμπληρωθεῖ τελείως. Ἡ ἐπιβεβαίωση τῆς ὕπαρξης τοῦ πεδίου Χίγκς ἀποτελεῖ μία ἀκόμα (πολύ ἰσχυρή) ἔνδειξη γιά τήν ὀρθότητα τῆς θεωρίας τῆς Μεγάλης Ἐκρήξεως. Σύμφωνα μέ αὐτή (ὅπως ἀφηγεῖται ἡ Ἐπιστήμη), πρίν ἀπό περίπου 13,7 δισεκατομμύρια χρόνια ὑπῆρξε μία χρονική στιγμή μηδέν (t = 0), πρίν ἀπό τήν ὁποία δέν ὑπῆρχε οὔτε ἕνα ἠλεκτρόνιο οὔτε ἕνα πρωτόνιο (καί γενικότερα κανένα ὑλικό σωμάτιο), ἀλλά οὔτε ἀκόμα καί ὁ συγκλονιστικά τεράστιος χῶρος πού καταλαμβάνει τό ἡλιακό μας σύστημα καί ὅλοι οἱ γαλαξίες. Ἡ ὕπαρξη τοῦ χωροχρόνου καί τῆς ὕλης εἶναι ἀπόλυτα συνυφασμένα, ὅπως ὁμολογεῖ ἡ Ἐπιστήμη. Μετά τή χρονική στιγμή t =0 δημιουργήθηκαν τά πρῶτα ἠλεκτρόνια καί πρωτόνια. Ἔτσι ἀρχίζει ἡ ἱστορία τοῦ σύμπαντος, τό ὁποῖο ἄν καί ἀπό ἐκείνη τή στιγμή διαρκῶς αὐξάνεται (σάν μία διαρκῶς αὐξανόμενη χιονοστιβάδα), ξεκίνησε ἀπό τήν ἀπόλυτη ἠρεμία τοῦ κβαντικοῦ κενοῦ. Ἀργότερα, μέσα σέ αὐτό τό ὀνομαζόμενο «πληθωριστικό σύμπαν», διάφορες πυρηνικές ἀντιδράσεις, πού ὑπακοῦν στούς ἴδιους φυσικούς νόμους πού καθορίστηκαν ἀπό τήν ἀρχή, θά δημιουργήσουν τά χημικά στοιχεῖα τοῦ περιοδικοῦ πίνακα (δηλ. τά ἄτομα), τά ὁποῖα ἀποτελοῦν τά βασικά στοιχεῖα τῆς μακροσκοπικῆς ὕλης. Ἡ μή-ὕπαρξη μέσα στό κβαντικό κενό, πρίν ἀπό τή χρονική στιγμή t = 0, οὔτε ἑνός ὑλικοῦ σωματιδίου, καί κατά συνέπεια οἱουδήποτε ὑλικοῦ σώματος, καθώς ἐπίσης καί ἡ μή-ὕπαρξη τοῦ τεράστιου χώρου μέσα στόν ὁποῖο ὑπάρχουμε συνάδουν ἀπόλυτα μέ τήν ἐπίκληση τοῦ Θεοῦ σέ κάθε θεία Λειτουργία (ἐδῶ καί πολλούς αἰῶνες): «... ὁ ἐκ τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι παραγαγὼν τὰ σύμπαντα...».
Γιά ὅποιον πιστεύει σέ Θεό Δημιουργό κατά τρόπο ἀποφατικό, τό πεδίο Χίγκς καί ἡ Μεγάλη Ἔκρηξη δέν εἶναι χρήσιμα. Ὅποιος ὅμως ἀμφιβάλλει καί, σάν τόν ἀπόστολο Θωμᾶ, γιά νά πιστέψει θέλει νά «δεῖ» τούς «τύπους τῶν ἥλων» γιά τή θεϊκή δημιουργία, ἔχει σήμερα αὐτή τή δυνατότητα. Τό πεδίο τοῦ Χίγκς καί τά πειραματικά ἀποτελέσματα τοῦ CERN ἀποτελοῦν τά ἀποτυπώματα ὑπάρξεως ἑνός ἰθύνοντος νοός καί τῆς βουλήσεώς του νά δημιουργήσει ἐκ τοῦ μή ὄντος ἕναν κτιστό κόσμο μέ μάζα, καί κατά συνέπεια μέ δομή καί ὀργάνωση.
Τό ρολόι χτυπᾶ. Τί ὥρα εἶναι; Γιά τούς ἄλλους δέν ξέρω, ξέρω μόνον γιά σένα. Γιά σένα εἶναι ἡ ὥρα νά καταλάβεις. Τί ἔκανες, τί κάνεις, πῶς προχωρᾶς. Πῶς καταλαβαίνει κανείς; Μόνος του. Οἱ ἄλλοι εἶναι ἀπόντες. Μόνος του αὐτός κι ὁ ἑαυτός του. Νά ᾿ρθεῖ εἰς ἑαυτόν, νά συναντήσει τόν ἑαυτό του. Συνάντηση ἀνεπιθύμητη, δύσκολη καί πολλές φορές ἀκατόρθωτη. Γιατί ἡ εἰκόνα τοῦ ἑαυτοῦ μας πού δημιουργοῦμε μέ αὐταρέσκεια καί συντηροῦμε μέ μανία δέν ὑπάρχει. Καί τό ξέρουμε. Δέν θέλουμε ὅμως νά τό ξέρουμε οὔτε ἐμεῖς οὔτε οἱ ἄλλοι.
Ὁ ἄνθρωπος γλιστρᾶ εὔκολα στήν πονηρία, τοῦ εἶναι γνώριμος χῶρος. Μπορεῖ νά ξεγελάσει τούς πάντες γύρω του. Ἀκόμη καί στήν ὥρα τῆς ἐξομολογήσεως. Τό φοβερό εἶναι ὅτι ξεγελάει καί τόν ἴδιο τόν ἑαυτό του. Καί τό ἀκόμη φοβερότερο, ὅτι πασχίζει νά ξεγελάσει τόν Θεό. Πιασμένοι, λοιπόν, σ᾿ ἕνα τέτοιο δίχτυ πῶς μποροῦμε νά καταλάβουμε; Ξεκινώντας ἀπ᾿ τό σημεῖο μηδέν: βάζοντας τόν ἑαυτό μας κάτω ἀπό μία μόνο ὀπτική γωνία. Τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Αὐτές εἶναι τό μόνο ἀσφαλές κριτήριο κι ἡ ζυγαριά ἀκριβείας. Ὅλα τ᾿ ἄλλα μᾶς ξαναμπάζουν σέ θολά κι ὀμιχλώδη τοπία.
Οἱ ἐντολές τοῦ Θεοῦ καί ᾿μεῖς ἀπέναντι ἀπογυμνωμένοι χωρίς προκατασκευασμένα εἴδωλα γιά τόν ἑαυτό μας, χωρίς στερεότυπα, χωρίς προφάσεις, χωρίς προθέσεις, χωρίς πείσματα, χωρίς ἐμμονές, χωρίς προσωπεῖα, χωρίς βολικές ἐξηγήσεις, χωρίς ἐγωκεντρικές ἀπαντήσεις, χωρίς ἀποποίηση τῶν εὐθυνῶν, χωρίς μετακύλιση τῶν ἐνοχῶν. Ἀπέναντι στίς ἐντολές πού πολλές φορές μᾶς φαίνονται ξερές, ὀχληρές, ἁπλοϊκές ἤ ἀκατανόητες. Τίς ἐντολές τίς εὔκολες πού ᾿ναι παιχνιδάκια γιά μᾶς - ἐγώ ψέματα δέν λέω ποτέ ἀπό φυσικοῦ μου, ἀλλά πόσες ἀναρίθμητες παραποιήσεις τῆς ἀλήθειας κάνω καθημερινά μέσα μου κι ἔξω. Ἤ τίς ἐντολές τίς δύσκολες πού μᾶς φαίνονται εὔκολες, γιατί δέν τίς ἀγγίξαμε κἄν - ὅπως, ἄς ποῦμε, τό νά συμπάσχουμε καί νά συγχαίρουμε ἀληθινά. Γιατί τό συμπάσχειν μπορεῖ νά μήν εἶναι γιά μᾶς παρά κρυμμένη χαιρεκακία καί τό συγχαίρειν φτιασιδωμένη ζηλοτυπία.
Ὁ πάταγος πού ἀκούγεται εἶναι τρομερός. Τό οἰκοδόμημα τοῦ ἑαυτοῦ μας καταρρέει. Κι ἡ ἐξήγηση εἶναι ἁπλή. Στή ζωή μας δέν βαδίζαμε μέ βάση τίς ἐντολές, βαδίζαμε μέ βάση τίς ἀπόψεις μας.
Τό ρολόι χτυπᾶ. Πιᾶσε αὐτόν τό χτύπο, εἶναι γιά σένα. Εἶναι ὁ καιρός ὁ εὐπρόσδεκτος, ἡ ὥρα τῆς συναίσθησης, ἡ ἡμέρα τῆς σωτηρίας. Αὔριο ἴσως γιά σένα χρόνος «οὐκέτι ἔσται». Τό ρολόι σταμάτησε.
Ἡ γενιά τῶν μεσηλίκων βαρύνεται μέ δύο πολύ βαρειές κακίες. Ἡ πρώτη εἶναι ἡ ὑποκρισία καί ἡ δεύτερη ἡ ἀπεμπόληση τῆς παράδοσης. Αὐτοί πού τήν ἀπαρτίζουν ἐνδιαφέρθηκαν ἰδιαίτερα γιά τή διαμόρφωση εἰκόνας (ἴματζ ἐπί τό ἑλληνικότερο!), στό κοινωνικό πλαίσιο, ἐνῶ εἶχαν ἀποβάλει κάθε ἱερό καί κάθε ὅσιο.
Εἶναι σύνηθες νά λέγεται ὅτι ἐμεῖς οἱ μεγάλοι ὅ,τι κάνουμε, τό κάνουμε γιά τό καλό τῶν παιδιῶν μας. Γι’ αὐτά ζοῦμε, γι’ αὐτά νοιαζόμαστε, σ’ αὐτά θέλουμε νά παραδώσουμε ἕναν καλύτερο κόσμο! Ἴσως κάποιοι νά ἔχουν ἐθιστεῖ στή συνθηματολογία καί νά ἔχουν πιστέψει ὅτι πράγματι γι’ αὐτά μόχθησαν καί συνεχίζουν νά μοχθοῦν. Ὅμως ἡ νέα γενιά ἔχει ἀπό καιρό διαπιστώσει τήν ὑποκρισία τῶν μεσηλίκων καί δέν εἶναι λίγες οἱ ἐκδηλώσεις ἀηδίας γι’ αὐτήν. Ὅσο γιά τόν κόσμο πού παραλαμβάνουν, τά πολλαπλά ἀδιέξοδα εἶναι οἱ ἀδιάψευστοι μάρτυρες τῆς παταγώδους ἀποτυχίας τῆς «γενιᾶς τοῦ Πολυτεχνείου»!
Οἱ νέοι σήμερα ἐπιδεικνύουν ἔντονο ἀντικομφορμισμό, παρασύροντας ἀκόμη καί μεσήλικες σέ ἁπλούστερη συμπεριφορά. Τό ἔνδυμα, τουλάχιστον στούς ἄνδρες, ἔχει καταστεῖ ἁπλούστερο καί πιό λιτό. Μακάρι ὅμως νά ἔμεναν οἱ νέοι σ’ αὐτό καί μόνο ἤ νά ἦταν πράγματι τό ἔνδυμα καί λιγότερο δαπανηρό. Προχώρησαν, δυστυχῶς, σέ ἄλλες ἐκδηλώσεις, οἱ συνέπειες τῶν ὁποίων εἶναι ὀδυνηρές. Ἀπώλεσαν τήν εὐγένεια, τήν ὁποία θεώρησαν στοιχεῖο τῆς ὑποκρισίας τῶν μεγάλων. Ἔτσι ἐκμηδένισαν τήν ἀπόσταση μεταξύ γονέων-τέκνων, ἐκπαιδευτῶν-ἐκπαιδευομένων, γερόντων-νέων. Χάθηκε ὁ σεβασμός, χάθηκε ἡ πειθαρχία, χά- θηκε ἡ εὐγνωμοσύνη. Δέν εἶναι λίγες οἱ περιπτώσεις πού οἱ μεγάλοι στρέφονται κατά τῶν νέων, τούς ὁποίους κατακεραυνώνουν γιά ἀντικοινωνική συμπεριφορά. Καί, δυστυχῶς, δέν ἀντιλαμ- βάνονται ὅτι οἱ ἐπικρίσεις ἐπιστρέφουν στούς ἴδιους, καθώς ὡς γονεῖς, ἐκπαιδευτικοί, πολιτικοί ἤ πνευματικοί ἡγέτες καλλιέργησαν τό ἔδαφος, τό ὁποῖο ἔδωσε ὡς καρπό τή νέα γενιά! Ἡ ἄκρως ἀρρωστημένη ἀντίληψη «νά μήν τούς λεί- ψει τίποτε» ἤ «νά μήν περάσουν τίς δυσκολίες πού περάσαμε ἐμεῖς» (ἀρχή τῆς ἥσσονος προσπάθειας καί τῶν μειζόνων ἀπολαβῶν) ἀπό τή μία, καί ἡ ἐπικράτηση τῆς ἀντιαυταρχικῆς ἐκπαίδευσης μέ πανηγυρισμούς καί ὑπερφίαλη καυχησιολογία εἶναι τά σαθρά θεμέλια τοῦ οἰκοδομήματος τῆς νέας γενιᾶς.
Οἱ νέοι δέν εἶναι ὑποκριτές, δόξα τῷ Θεῷ. Εἶναι ὅμως ὑπερβαλλόντως ἀναιδεῖς καί σπάταλοι, καθώς ἐμεῖς τούς ἐθίσαμε σ’ αὐτά. Ἔγραψα προηγουμένως γιά τήν ἁπλοποίηση τῆς ἐνδυμασίας. Αὐτή ἤδη κατέστη ἐξεζητημένη. Ἀγόρια καί κορίτσια στά πλαίσια, ὁπωσδήποτε, τῆς μόδας, αὐτοῦ τοῦ καταναγκασμοῦ τοῦ στερητικοῦ τῆς ἐλευθερίας τοῦ προσώπου, φοροῦν τύπο ρούχων τά ὁποῖα ὑφίστανται κατεργασία πρίν πουληθοῦν, ὥστε νά φαίνονται παλιωμένα. Ἡ κατεργασία αὐτή μέ χημικά ὑγρά καί ἀκτινοβόληση ἀφ’ ἑνός ἐπιβαρύνει τό περι- βάλλον χωρίς λόγο, ἀφ’ ἑτέρου αὐξάνει τό κόστος κατά 40%, ὅπως πληροφορήθηκα πρόσφατα καί ἔφριξα. Συνεπῶς οἱ νέοι ἐκδικοῦνται τούς ὑποκριτές μεγάλους ὄχι μόνο κυκλοφορώντας σάν «λέτσοι», ἀλλά καί προκαλώντας, μᾶλλον ἐν ἀγνοίᾳ τους, ἐντονότερη τήν οἰκονομική ἀφαίμαξη!
Τά μνημόνια καλά κρατοῦν. Τά φορολογικά μέτρα διαδέχονται τά μέν τά δέ μέ ρυθμό πού προκαλεῖ ἔντονη τήν ἀνησυχία τοῦ πολίτη σέ κάθε ἐπαφή του μέ τό Κράτος. Ἡ ἀνεργία ἐκτινάσσεται στά ὕψη. Τά πτυχία καθίστανται χωρίς ἀντίκρισμα στήν ἐσωτερική ἀγορά ἐργασίας. Καί ὅμως ἡ σπατάλη σπατάλη. Οἱ ἀκόμη ἀποκαλούμενες ἐκπαιδευτικές ἐκδρομές τῶν Λυκείων εἶναι ἕνα ἀπό τά δείγματα τῆς σπατάλης αὐτῆς. Ἐνῶ γίνεται ἐναγώνια προσπάθεια νά ἑλκύσουμε περιηγητές ἀπό ἄλλες χῶρες, καθώς κανένας ἄλλος τομέας δέν παρέχει ὑποσχέσεις γιά βραχυπρόθεσμη θετική προο- πτική, δέν εἶναι λίγα τά σχολεῖα τῆς χώρας πού ἐπιλέγουν ξένη χώρα γιά τήν ἐκδρομή τους. Κόστος συμμετοχῆς ὁπωσ- δήποτε αὐξημένο καί ἐξαγωγή συναλλάγματος, ἀπό τό ἐλάχιστο πού μᾶς ἀπόμεινε μετά τήν ἀθρόα ἐξαγωγή τρομακτικῶν ποσῶν ἀπό τούς καθώς πρέπει μεσήλικες, πού ρήμαξαν τόν τόπο στήν προσπάθειά τους νά κτίσουν ἕναν κόσμο καλύτερο γιά τή νέα γενιά! Βέβαια ὑπάρχει ἀντίλογος, τόν ὁποῖο ἄκουσα κάπου: Τουλάχιστον στήν ξένη χώρα οἱ μαθητές δέν ξενυχτοῦν μεθοκοπώντας, ὥστε νά μήν εἶναι σέ θέση τήν ἑπομένη νά σταθοῦν στά πόδια τους. Νοσηρή κατάσταση κατά τίς ἄκρως ἀντιεκπαιδευτικές ἀπό τριακονταετίας τουλάχιστον ἐκδρομές ἐν γνώσει γονέων, ἐκπαιδευτικῶν (αὐτοπτῶν μαρτύρων) καί τοῦ ἁρμοδίου γιά τόν ἐκμαυλισμό τῆς νιότης Ὑπουργείου! Τελικά πῶς ἔχουμε τό θράσος οἱ μεγάλοι νά κατηγοροῦμε τούς νέους, τά θύματά μας;
Στά πλαίσια τῆς προσπάθειάς της νά ἀνταποκριθεῖ στίς ἀπαιτήσεις τῶν δανειστῶν μας, ἡ Κυβέρνηση προβαίνει διαρκῶς σέ περικοπές τῶν χρηματοδοτήσεων πρός τίς κρατικές ὑπηρεσίες. Ἔτσι ἔχουν μειωθεῖ σημαντικά καί οἱ παροχές γιά τή λειτουργία τῶν πάσης φύσεως ἐκπαιδευτικῶν ἱδρυμάτων. Στή Βόρεια Ἑλλάδα πολλά σχολεῖα ἀδυνατοῦν νά καλύψουν τίς δαπάνες θέρμανσης καί ἔχει προκληθεῖ σοβαρό πρόβλημα, καθώς οἱ συνθῆκες πού ἐπικρατοῦν στίς σχολικές αἴθουσες ἐπιτείνουν τούς ἤδη ὑπάρχοντες λόγους, γιά νά μήν προσηλώνονται οἱ μαθητές στή διδασκαλία τοῦ μαθήματος. Οἱ ἄλλοι, γνωστοί ἀσφαλῶς, εἶναι: Τό ὑπερβολικά βεβαρυμένο, σχολικό καί ἐξωσχολικό, πρόγραμμα καί ἡ ἐκ τούτου ἐλλιπής ἐνασχόληση μέ τό παιχνίδι καί τήν ψυχαγωγία. Ἡ ὑποκατάσταση τοῦ ὑγιοῦς παιχνιδιοῦ, πού ψυχαγωγεῖ ἀληθινά τό παιδί, μέ τήν περιπλάνηση στό ἠλεκτρονικό παιχνίδι καί στό διαδίκτυο. Ἡ σέ βάθος αἴσθηση ὅτι οἱ μεγάλοι ἔχουν σκαρώσει ἄθλιο παιχνίδι σέ βάρος τῶν νέων καί ἐνῶ ὑποκριτικά ὁμιλοῦν γιά ἅμιλλα, ἐννοοῦν τήν ἄγρια διαπάλη γιά ἐπικράτηση μέ κάθε μέσο. Ἔχουν ἀντιληφθεῖ οἱ νέοι ὅτι πιέζονται, γιά νά δρέψουν οἱ μεγάλοι κοινωνική καταξίωση, ἄν ἀκόμη τό πτυχίο ἀποτελεῖ τίτλο οἰκογενειακῆς τιμῆς. Ἔχουν διαπιστώσει κατά τρόπο σαφῆ ὅτι τό μόνο πού φρόντισαν οἱ μεγάλοι νά τούς κληροδοτήσουν εἶναι χρέη!
Ὀργανισμός μεγαλοτραπεζίτη, γνωστοῦ γιά τίς σκοτεινές παρεμβάσεις στίς χῶρες τῆς Βαλκανικῆς, προσέφερε πρόσφατα ποσότητα πετρελαίου γιά τή θέρμανση σχολικῶν αἰθουσῶν. Πληροφορήθηκα ὅτι στήν πόλη τῆς Νάουσας ἀρνήθηκαν νά δεχθοῦν τήν προσφορά! Μᾶλλον δέν ὑπάρχει μιμητής. Ἡ γνωστή ρήση τοῦ Βιργιλίου στήν Αἰνιάδα «φοβοῦ τοὺς Δαναοὺς καὶ δῶρα φέροντας» εἶναι ἄγνωστη στούς ἐπαῖτες Νεοέλληνες, οἱ ὁποῖοι ἔχουν ἐθιστεῖ στήν ἄλλη: «Ὅ,τι ἔχετε εὐχαρίστηση»!
Οἱ κυβερνῶντες ἐπιχειροῦν νά ὑποβάλουν τούς πολίτες τῆς χώρας στήν ψευδαίσθηση ὅτι πορευόμαστε πρός τήν ἀνάκαμψη. Ἀλλά αὐτή θά ἔλθει, ὅταν οἱ νέοι μας ἀρχίσουν νά φοροῦν ροῦχα παλαιωμένα ἀπό τήν παρατεταμένη χρήση καί ὄχι παλαιούμενα μέ τεχνικά μέσα.
Ἀπ. Παπαδημητρίου
Στήν ἐποχή μας, ἐποχή πού τό παράλογο διεκδικεῖ μέ λογικοφανῆ ἐπιχειρήματα τή θέση τοῦ λογικοῦ, πού ἡ διαστροφή βαπτίζεται ἐλευθερία καί ἀναφαίρετο δικαίωμα, πού ἐν ὀλίγοις πραγματοποιεῖται καί πάλι ὁ προφητικός λόγος, ὅτι κηρύσσεται «τὸ πονηρὸν καλὸν καὶ τὸ καλὸν πονηρόν» (Ἠσ 5,20), δέν ἀποτελεῖ ἔκπληξη ἡ ἀμνήστευση καί ἡ ἔντονη διαφήμιση ἀπό ποικίλους κύκλους τοῦ πάθους τῆς ὁμοφυλοφιλίας.
Οἱ Χριστιανοί ἔχουν χρέος καί εὐθύνη νά μή μισοῦν καί νά μήν ἀπορρίπτουν κανέναν συνάνθρωπό τους. Οὔτε φυσικά ἁρμόζει στούς πιστούς νά ἐπιχειροῦν νά περιορίσουν ἤ νά κατευθύνουν αὐταρχικά τίς ἐπιλογές κάποιου ἤ κάποιων. Δέν μποροῦν ὅμως καί νά μήν διαμαρτύρονται ἐνάντια σέ συμπεριφορές καί νοοτροπίες ὀλέθριες ὄχι μόνο γιά τήν γενιά μας, ἀλλά κυρίως γιά ὅσες ἀκολουθοῦν· τίς γενιές τοῦ αὔριο· τό μέλλον τοῦ τόπου μας.
Γι’ αὐτό καί εἶναι ἀνάγκη νά ὑπομνησθοῦν ἐπί τοῦ θέματος ὁρισμένες κρίσιμες ἀλήθειες: Κατ’ ἀρχήν πρέπει νά τονισθεῖ ὅτι τό πάθος τῆς ὁμοφυλοφιλίας δέν εἶναι φυσιολογική κατάσταση, ὅπως τόσο ἔντεχνα προσπαθοῦν πολλοί ἐδῶ καί χρόνια νά μᾶς πείσουν. Ἀντίθετα εἶναι ἁμαρτία καί ἀποτέλεσμα ἁμαρτίας. Εἶναι, ὅπως τονίζει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, συνέπεια τῆς μωρίας καί τῆς ἀσέβειας τοῦ ἀνθρώπου ἀπέναντι στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ (βλ. Ῥω 1,22-27). Μάλιστα ἡ ἁγία Γραφή ὑπογραμμίζει ὅτι τό συγκεκριμένο πάθος εἶναι «βδέλυγμα» (Λε 18,22) ἐνώπιον τοῦ Κυρίου, δηλαδή ἀηδιαστική ἀποστροφή. Τό πάθος αὐτό ὁδήγησε στόν πλήρη, ἐξοντωτικό ἀφανισμό τίς πόλεις τῶν Σοδόμων καί τῆς Γομόρρας, οἱ ὁποῖες «πρόκεινται δεῖγμα», ὅπως τονίζει καί πάλι ἡ Γραφή (βλ. Ἰδ, 7)· δηλαδή ἀποτελοῦν κανόνα καί γνώμονα, πού δείχνει ξεκάθαρα σέ ποιά, αἰώνια πλέον, καταδίκη ὁδηγεῖ αὐτή ἡ ἀντίθεη συμπεριφορά. Καί ἀκόμη, ἡ ἁγία Γραφή ἐπιτρέπει νά ἐννοήσουμε σαφῶς ὅτι τό συγκεκριμένο παρά φύσιν πάθος, ὅπως καί ἄλλα τέτοια, ἀφάνισαν στήν ἀρχαιότητα ὁλόκληρα ἔθνη, πού ἀποσύρθηκαν ἐντελῶς ἀπό τό προσκήνιο τῆς ἱστορίας∙ ἐπειδή ἀκριβῶς προσβάλλει τήν ἴδια τήν ὑπόσταση τοῦ ἀνθρώπου.
Ὅλα ὅσα ἀναφέρθηκαν δέν ἀποτελοῦν ἀπειλή -δέν ἀπειλεῖ ὁ Θεός. Ἐπισημαίνουν ἁπλῶς ὅτι τέτοιες καταστάσεις εἶναι, ὅπως λέχθηκε ἤδη, συνέπειες τῆς ἁμαρτίας, δηλαδή ἐσφαλμένων προσωπικῶν ἐπιλογῶν τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Θεός εἶναι μόνο ἀγάπη καί ἔλεος. Ἔγινε ἄνθρωπος καί θυσιάσθηκε «ὑπέρ πάντων», γιά ὅλους μας, χωρίς προσωποληψία. Ἀναστήθηκε ἀπό τούς νεκρούς καί ἵδρυσε τήν Ἐκκλησία του, γιά νά ἀποτελέσει αὐτή πνευματικό ἰατρεῖο καί νοσοκομεῖο· ὥστε ὅποιος θέλει, νά ἀπολαμβάνει ἐκεῖ λύτρωση καί αἰώνια ζωή. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέει ρητῶς: «Μὴ πλανᾶσθε· οὔτε πόρνοι οὔτε εἰδωλολάτραι οὔτε μοιχοὶ οὔτε μαλακοὶ οὔτε ἀρσενοκοῖται οὔτε πλεονέκται οὔτε κλέπται οὔτε μέθυσοι, οὐ λοίδοροι, οὐχ ἅρπαγες βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσουσι. Καὶ ταῦτά τινες ἦτε· ἀλλὰ ἀπελούσασθε, ἀλλὰ ἡγιάσθητε, ἀλλὰ ἐδικαιώθητε ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ καὶ ἐν τῷ Πνεύματι τοῦ Θεοῦ ἡμῶν» (Α΄ Κο 6,9-11). Δηλαδή ἡ ἁμαρτία, ἡ ὁποιαδήποτε ἁμαρτία, θεραπεύεται. Τήν θεραπεύει ὁ Χριστός μέ τόν λόγο του καί μέ τό μυστήριο τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματός του. Δέν ἔχει σημασία πόσο καί πῶς ἤμασταν κάποτε δοῦλοι της. Αὐτό πού ἔχει σημασία εἶναι ἡ μετάνοιά μας. Ἡ ἀλλαγή τῆς ζωῆς μας. Νά ἀποφασίσουμε ἐλεύθερα νά ἐγκαταλείψουμε τά πάθη μας, νά μισήσουμε τήν πλάνη καί νά ἐπιστρέψουμε στό σπίτι τοῦ οὐράνιου Πατέρα.
Αὐτή εἶναι ἡ ἐμπειρία τῶν ἁγίων καί αὐτή εἶναι ἡ πρόταση τῆς Ἐκκλησίας σ’ ὅποιον καλοπροαίρετα θέλει νά ἀκούσει τόν λόγο της.
Εὐάγγελος Δάκας
Δρ Θεολογίας, Φιλόλογος
Ξεφυλλίζοντας μία κυριακάτικη ἐφημερίδα ἔπεσε τό μάτι μου σέ μία περίεργη διαφημιστική λεζάντα. Κάτω ἀπό μία λιμουζίνα τρεῖς λέξεις κι ἕνα θαυμαστικό: «Ἀπόδραση στήν ἀπόλαυση!». Ἐκεῖνο πού μοῦ ἔκανε ἐντύπωση δέν ἦταν οὔτε ἡ λιμουζίνα οὔτε ἡ δελεαστική τιμή της. Ἦταν ἐκεῖνο τό ἀσήμαντο «στήν». Ἴσως θά ἔχετε παρατηρήσει καί σεῖς ὅτι οἱ περισσότερες διαφημιστικές λεζάντες προσκαλοῦν σέ ἀπόδραση· μέ μία σοκολάτα, γιά παράδειγμα, ἤ μέ ἕνα κινητό τηλέφωνο ἤ μέ ἕνα ταξίδι σέ κάποιο παραδεισένιο νησί. Ἀλήθεια, ἀπό ποῦ νά ἀποδράσουμε καί γιατί;
Κι ἀφοῦ ἔχουν προβληθεῖ ὅλα τά καταναλωτικά ἀγαθά ὡς μέσα ἀπόδρασης, περάσαμε πλέον σέ... ἀποδραστικά μηνύματα νέου τύπου. Ἀπόδραση ὄχι «μέ τί», ἀλλά ἀπόδραση «ποῦ». Κάναμε τήν ἴδια τήν ἀπόδραση στόχο. Ὅλη ἡ ζωή μας ἕνα συνεχές «ζάπινγκ» ἀγορῶν, ταξιδιῶν καί γνωριμιῶν. Ἀπόλαυση, λοιπόν, στήν... ἀπόδραση!
Δέν εἶναι τωρινή αὐτή ἡ τάση φυγῆς. Ἀπό τότε πού ἡ ἀνταρσία τοῦ Ἀδάμ «ἐξέβαλε αὐτόν τοῦ παραδείσου τῆς τρυφῆς», ἀπό τότε πού ὁ ἄνθρωπος βγῆκε ἀπό τό φυσικό του περιβάλλον, αὐτό τῆς «τρυφῆς» (= ἀπολαύσεως), ἀπό τότε νιώθει φυλακισμένος. Ἄν καί ἄνοιξε ἡ θύρα καί ἀποδράσαμε ἐκεῖ ὅπου μποροῦμε... ἐλεύθερα νά ἐπιλέγουμε ὅσα μᾶς ὑπαγορεύει ὁ διαβολέας τῆς ἀλήθειας, μᾶς κυνηγάει θαρρεῖς ἡ κατάρα ἐκείνης τῆς πρώτης ἀπόδρασης.
Μπαίνουμε σέ γαλέρες καί ἀνακαλύπτουμε νέες ἠπείρους. Διαπερνοῦμε τήν ἀτμόσφαιρα καί ἐξερευνοῦμε τό σύμπαν. Βυθιζόμαστε στά βάθη τῶν ὠκεανῶν καί ἀναζητοῦμε τή χαμένη ἀτλαντίδα τῆς ζωῆς μας· τήν ἀρχή καί τό νόημά της. Κι ὅλο φεύγουμε κι ὅλο ψάχνουμε.
Ἡ ἐποχή μας ὅμως, ἡ «νέα», ὅπως συνεχῶς φροντίζουν ἀπό παντοῦ νά μᾶς τονίζουν, ἔχει προσδώσει κι αὐτή κάτι νέο σ᾿ αὐτήν τήν πανάρχαια τάση τοῦ ἀνθρώπου. Ἐπειδή ἡ ἔρευνα κρύβει καί τό φόβο τῆς ἀνακάλυψης, μέ ἕνα τέχνασμα δια-βολικό, τό σύνθημα πλέον ἔγινε ὄχι «φύγε γιά νά ψάξεις», ἀλλά «φύγε γιά νά φύγεις».
Διότι, ἄν μᾶς ἄφηναν ἀληθινά ἐλεύθερους νά ψάξουμε, θά βρίσκαμε ὅτι σέ κάποια στιγμή τῆς ἱστορίας συνέβη μία οὐσιαστική ἀπόδραση ἀπ᾿ αὐτή τή φυλακή πού κρατᾶ δέσμια ὁλόκληρη τήν ἀνθρωπότητα. «Ἀνέβη ὁ Θεός ἐν ἀλαλαγμῷ» καί «τήν πεσοῦσαν φύσιν ἡμῶν συμπαθῶς ἀνυψώσας τῷ Πατρί συνεκάθισεν».
Καί ἄν θά ἔπρεπε καί ἡ Ἐκκλησία στή δική της... λεζάντα νά σημειώσει «ποῦ», θά ἔγραφε «ἔνθα ἀπέδρα ὀδύνη, λύπη καί στεναγμός». Αὐτό δέν ἀποτελεῖ καί τήν ἀληθινή ἀναζήτηση καί ἀπόλαυση κάθε ἀνθρώπου;
Δια-κριτικός
Ἀπολύτρωσις 60 (2005) 204
![]() Στήν ἀπέναντι γωνία, πού βλέπει στόν κεντρικό δρόμο, τό κατάστημα πού ἑτοιμαζόταν ἀπό καιρό ἄρχισε νά λειτουργεῖ. Ἐκεῖ βρῆκα καί τά παιδιά. Σ᾿ ἕναν χῶρο κλειστό, κάτι μεταξύ καφετερίας καί λούνα πάρκ. Στά μεγάλα τζάμια τῆς βιτρίνας πολύ πετυχημένες παραστάσεις ἀπό παραμύθια μέ ζῶα, πουλιά, δάση κ.ἄ., πού ἀπομόνωναν τό ἴδιο πετυχημένα ὅσους βρίσκονταν μέσα. Πίσω ἀπό ἕνα “ζωντανό” πουλί διέκρινα ἕναν πιτσιρίκο, πού προσπαθοῦσε νά σκαρφαλώσει σ᾿ ἕνα πράσινο, πλαστικό κατασκεύασμα πού μᾶλλον παρίστανε τό δέντρο. Στό πάτωμα ἀμέτρητες πολύχρωμες μπάλες -εὔχρηστες βόμβες γιά βίαιους, παιδικούς, ἐκτονωτικούς πολέμους- δημιουργοῦσαν στό βάδισμα μιά πλήρη ἀβεβαιότητα. Ἐκεῖ τά παιδιά, στούς παιδότοπους ὅπως τά λένε, «παίζουν» ἀσφαλισμένα καί οἱ μεγάλοι δίπλα τά περιμένουν πίνοντας καφέ, κάτω ἀπό τίς ἐξαγριωμένες φωνές τῶν εὐτυχισμένων παιδιῶν. Ἕνα κοριτσάκι πίσω ἀπό ἕνα πλέγμα -αὐτό ἐκτός ἀπό φυλακή τί ἄλλο θά μποροῦσε νά θέλει νά μιμηθεῖ;- μέ κοιτάζει μέ βλέμμα κουρασμένο. Πόσους τέτοιους πλαστικούς παραδείσους εἶναι καταδικασμένο νά ἐπισκεφτεῖ ἀκόμα; Στή σκέψη μου ἦρθε τό «σταμάτα, δάσκαλε, νά ἀκούσουμε τό πουλί» καί θέλω κι ἐγώ νά φωνάξω: «Σταματῆστε νά φυλακίζετε τά παιδιά μέσα σέ εἰκονικούς παραδείσους. Σταματῆστε νά τούς κρύβετε τό στέρεο χῶμα μέ μιά ρευστή πλαστικότητα. Σταματῆστε νά ἁπλώνετε ἀπό πάνω τους γαλάζιες ζελατίνες καί ἀφῆστε τα νά μποροῦν ἐλεύθερα, πατώντας στή γῆ νά στρέφονται πρός τόν οὐρανό». Δέν μᾶς κούρασαν τά πλαστικά χαμόγελα καί οἱ συνθετικές ἐπικοινωνίες; Γιατί καταδικάζουμε τίς ἑπόμενες γενιές σέ μιά καθολική πλαστικοποίηση; Δια-κριτικός
|